Oeganda is al vele jaren een lieveling van internationale donoren en wordt ten voorbeeld gesteld aan veel andere Afrikaanse landen. Het land is een stabiele democratie, de liberaal-economische koers trekt al vele jaren investeringen aan en heeft forse economische groei. Bij aankomst heb ik dan ook een positieve verwachting: in dit land moet extreme armoede grotendeels weg zijn en dat moet in alles terug te vinden zijn.

Zeker aan de rand van het Victoriameer, niet ver van de hoofdstad. Hier staat ook het bedrijf Wagagai, dat zijn wortels grotendeels in Tilburg heeft. Daar komt investeringsgeld vandaan, maar ook mede-directeur Olav. Een jonge, sympathieke en energieke vent. Hij woont vlakbij het bedrijf in een heerlijke villa, met zwembad, sauna en privéstrand. De biertjes smaken er uitstekend.

Wagagai kweekt plantenstekken voor Chrysanten en Kerststerren en heeft 40% van de Europese markt. In Nederland hebben zelfs zeven va de tien kerststerren hier hun oorsprong. Het bedrijf is hard gegroeid, maar dat ging niet vanzelf. Eerder werden hier rozen gekweekt (rozen komen al heel lang vooral uit Afrika), maar Europese supermarkten boden rozenvoor een habbekrats en de prijzen gingen te hard omlaag. Wagagai besloot zich volledig te storten op stekken voor planten en bloemen en dat gaat nu eindelijk heel goed.

Ik was vooral ook benieuwd naar wat zo’n bedrijf de Oegandezen brengt. Het motto ‘better trade, dan aid’ spreekt me aan en van dit bedrijf, dat zich mede met Nederlandse ontwikkelingssteun heeft ontwikkeld, had ik een positieve verwachting.

De lonen blijken echter erg laag: veelal rondom de € 25 per maand. Daarnaast biedt Wagagai extra’s als maaltijden, bijna gratis gezondheidszorg en babyopvang. Vertaald naar Euro’s is het totale salaris ongeveer 35-40 euro per maand. Voor 48 uur werken per week in veelal bloedhete kassen, is dat wel heel weinig geld. Mensen overleven ermee, maar veel meer ook niet. Hun kinderen naar een goede school sturen of een beetje fatsoenlijk wonen, is er met zo’n inkomen niet bij. De kans dat de cirkel van armoede doorbroken wordt, lijkt klein. Als ik daar met mensen over praat wordt dat beeld bevestigd. “Ga maar eens het binnenland in, daar is het nog veel armer. Veel mensen eten daar maar een keer per dag”, krijg ik te horen. Maar ook de dorpen hier in de buurt stralen grote armoede uit.

Ik vraag me af: hoe kan het dat de internationale gemeenschap zo positief is over Oeganda? En hoe zit het met het Nederlandse bedrijf? Kunnen de eigenaren geen betere salarissen geven? Of laat de marktwerking dat niet toe? Daar lijkt het op. Maar wat is die marktwerking dan waard? Hoe kan een land dat al zoveel jaren, zogenaamd een prima economische koers vaart, nog steeds zo arm zijn? Voor het eerst in dit fantastische Afrika-avontuur ben ik niet positief. Zeg maar gerust behoorlijk sceptisch. En het ergste is dat het aan niemand ligt. Niet aan de arbeiders, niet aan het bedrijfsmanagement, niet aan Oegandese overheid. Het ligt aan niemand, maar mijn twijfels over het systeem van marktwerking nemen wel stevig toe. Ik weet ook hoe het anders kan, namelijk reguleer de markten verder en stel minimumeisen aan productie. Ik vrees echter dat dat een schreeuw is die weinig weerklank heeft in een wereld die kennelijk gaat zoals die gaat en waarin de machtigen weinig belang hebben in fundamentele verandering.

Ook ik doe maar weer even mee: eerst nog een biertje aan de rand van het zwembad en morgen vliegen naar Kenia. Op naar Masai-land. Dat lijkt me geweldig.